Na een feestje wordt Sara Leijon meegelokt en meerdere keren verkracht door vier jongens. Ze is zwaargewond en gaat naar de politie, die haar aangifte in eerste instantie niet wil opnemen. Uiteindelijk neemt rechercheur Nina Mander haar aangifte op. Hoewel de zaak heel duidelijk is, vragen Sara en Nina zich af of de daders wel veroordeeld gaan worden. De Zweedse statistieken laten namelijk zien dat weinig verkrachters veroordeeld worden, ondanks vaak sluitend bewijs. Daarom roepen ze de hulp in van gedragswetenschapper Alex King om Sara te begeleiden en de uitkomst van het proces te beïnvloeden.

Gedrag is belangrijk, niet de juridische regels
Hoewel ‘Wandaden’ zich grotendeels afspeelt in de rechtszaal en voornamelijk handelt over het proces, is het geen juridische thriller. Integendeel, het gaat nauwelijks over de juridische kant van een verkrachting. Er is veel aandacht voor wat een dergelijke wandaad doet met het slachtoffer en haar omgeving, maar ook wat de consequenties zijn voor de dader(s). Vanuit het standpunt van gedragswetenschapper Alex King wordt de rechtszaak ontleed naar een proces dat bestaat uit beïnvloeding, (consequent) gedrag en manipulatie. Niet de feiten tellen, maar wie wat wanneer en vooral hoe vertelt. Een rechtszaak in Zweden verloopt weliswaar anders dan bij ons, maar dat is door deze insteek totaal niet van belang. 

‘Wandaden’ raakt je
De toedracht van het misdrijf, maar ook wie het slachtoffer is en wie de daders zijn, weet je al bij de start van het verhaal. De spanning van ‘Wandaden’ zit ‘m in het proces, waar de vraag centraal staat of het nu vrijwillige groepsseks was of verkrachting. Je voelt de bergen en dalen, de successen en het falen van Sara, Alex en officier van justitie Ramén erg goed, de auteur laat je echt meeleven met hun gevoelens. Verkrachting is een beladen onderwerp, dat geeft de schrijver ook aan in het nawoord. Hij gebruikt het onderwerp niet als kille misdaad, maar breekt een lans voor betere bescherming van slachtoffers. Hier en daar is de thriller zelfs feministisch te noemen, ware het niet dat de schrijver toch echt een man is.

Eyeopener
Het verhaal kent alleen verliezers. De gevolgen zijn groot voor het slachtoffer, de daders (die zich lieten opjutten door één aanstichter), de advocatuur en het gerecht. Maar het boek zorgt hopelijk voor winst omdat het een eyeopener is. ‘Wandaden’ toont overduidelijk de aparte status van deze wandaad en het onderscheid tussen man en vrouw aan. Bij geen enkel ander misdrijf staat de vraag ‘lokte het slachtoffer het misdrijf uit?’ centraal. ‘Wandaden’ maakt ook duidelijk dat een slachtoffer door een rechtszaak dubbel verkracht wordt: “Ze wist niet meer wat erger was: de langdurige verkrachting waarbij haar lichaam was geschonden, of de vernederende rechtszaak die haar tot in het diepst van haar ziel had gekwetst.”

Conclusie
Eens in de zoveel tijd lees je het (nagenoeg) perfecte boek, waarvan je wilt dat iedereen het leest. ‘Wandaden’ is er zo één van. Want het is een uitstekende thriller, psychologisch sterk en erg spannend, meeslepend en zorgvuldig uitgewerkt. En met een duidelijke boodschap, zonder te belerend te zijn.