Sara Novic (1987) groeide afwisselend op in Kroatië en de VS. Ze studeerde fictie en literair vertalen aan Columbia University, waar ze ook les geeft. Haar werk verscheen in verschillende literaire tijdschriften. Wie het mooist valt is haar veelgeprezen debuutroman.

 

Zagreb, 1991. De 10-jarige Ana Juric leidt een zorgeloos bestaan totdat de burgeroorlog in Joegoslavië uitbreekt. In één klap is alles anders. De spanningen tussen de Kroaten enerzijds en de Serviërs anderzijds lopen steeds verder op. Luchtaanvallen, mitrailleurgeweld en voedselrantsoenen kenmerken het dagelijkse leven. Ana en haar vriendje Luka zijn onafscheidelijk en beseffen nog niet wat de oorlog voor impact heeft. Samen fietsen ze nog door de stad en klimmen op zandzakken die opgestapeld zijn om de vijand buiten de stad te houden. Ze spelen met de andere kinderen hun favoriete oorlogsspelletje ‘wie het mooist valt’. Wanneer Ana met haar ouders en doodzieke zusje naar Sarajevo afreizen om Rahela op transport te zetten naar Amerika gebeurd er op de terugweg iets vreselijks.
New York, 2001. Ana woont en studeert in Manhattan. Het is moeilijk om haar oorlogsverleden achter zich te laten en Ana worstelt er nog steeds mee. Ze heeft geheimen die ze zelfs niet aan haar dierbaren vertelt. Na 10 jaar besluit Ana om terug te gaan naar Kroatië. Ze probeert het verleden onder ogen te zien en hoopt vrede te kunnen sluiten met de plek die ze ooit haar thuis noemde.

Wie het mooist valt is de briljant geschreven debuutroman van Sara Novic. Novic vertelt vanuit het 10-jarige meisje Ana het verhaal over de burgeroorlog in Joegoslavië. De beschrijvingen zijn indrukwekkend, schrijnend en wreed. Novic weet haar lezers gevangen te houden doordat ze het verhaal heel levensecht en gedetailleerd vertelt. Je kunt je een goede voorstelling van deze gruwelijke burgeroorlog maken.

‘Een tweede soldaat kwam aanlopen. Hij duwde zijn wapen tegen de zachte huid van mijn vaders nek. ‘Allemaal uitstappen,’ zei hij. Hij wendde zich tot de overige mannen. ‘Haal de anderen.’ ‘Mama, waar gaan we…’ ‘Ik weet het niet, Ana. Je moet nu heel stil zijn. Misschien willen ze ons fouilleren.’ De auto schommelde op zijn roestige veren toen we eruit klauterden.’

Sara Novic vertelt deze roman afwisselend vanuit het perspectief van de 10-jarige Ana en de jonge vrouw Ana die 10 jaar ouder is. Een meisje dat we meteen in ons hart sluiten. Het boek heeft een vlotte schrijfstijl en bestaat uit 4 delen. Novic heeft ervoor gekozen om haar verhaal non-lineair te vertellen. Hierdoor word je zelf aan het denken gezet en vraag je je af wat er in de tussenliggende tijd gebeurd kan zijn. Je bouwt voor jezelf een beetje aan het verhaal mee in gedachten. Wie het mooist valt laat zien wat een oorlog met een kind doet en hoe die oorlog verwerkt wordt. Het is een bijzonder boek over een moedige hoofdpersoon die inziet dat ze terug moet keren naar Kroatië om het verleden onder ogen te komen en weer een toekomst te hebben. Deze burgeroorlog heeft een grote impact op Ana’s leven, dat lees je door het hele boek heen. Een oorlogstrauma is iets wat diepgeworteld zit en niet zomaar verdwijnt. Heel knap hoe de schrijfster zo’n mooi verhaal weet te schrijven over zo’n beladen onderwerp.

Indrukwekkend en prachtig! Een verhaal dat je aan het denken zet.
Zeker een aanrader waard.

De Joegoslavische Burgeroorlog is toch een oorlog die weliswaar vlakbij was en niet zo lang geleden maar nog steeds in nevelen gehuld is. Door het Joegoslavië oorlogstribunaal weten we van de zware misstanden, vervolgingen, moorden en verkrachtingen. Niet zo vaak verschijnt er een boek in romanvorm over deze tijd.

Sarah Novic debuutroman beschrijft het leven van Ana Juric. Sarah is zelf geboren in Kroatië en groeide zowel daar als in Amerika op.

Het boek valt uiteen in drie stukken:
Allereerst het onbezorgde leven tot de dag dat zij met haar ouders haar doodzieke pasgeboren zusje naar Belgrado brengen om haar naar Amerika te laten gaan zodat zij een hoognodige operatie kan ondergaan draait uit op een drama. Haar ouders mogen niet mee en keren door vijandig gebied terug richting huis. Daar worden ze aangehouden en moeten ze uitstappen en blijkt dat zij Kroaten zijn: de vijand. Huiveringwekkend!

Ana komt er alleen voor te staan. Uiteindelijk kan Ana via omwegen ook  naar Amerika en wordt daar geadopteerd door de mensen die ook haar zusje hebben geadopteerd. De 10-jarige Ana heeft het moeilijk maar weet toch haar draai te vinden maar toch blijft het knagen. Als dan ook haar relatie moeizaam is en zij ook niet goed over haar verleden kan praten maar wordt opgerakeld door een interview dat zij geeft weet zij dat ze maar een ding kan doen: teruggaan.

In het derde deel gaat zij terug en probeert zij haar verleden terug te vinden. Zijn de buren nog hetzelfde. Wie leeft nog van de familie maar ze wil ook terug gaan naar de plek waar zij en haar ouders zijn aangehouden. In dit derde deel ook het aangrijpende verhaal hoe zij de eerste tijd zich in haar eentje probeert staande te houden en dan ook dingen dood die ze niet voor mogelijk hield. Heeft ze echt iemand doodgeschoten?

Een indringend en heftig verhaal van "gewone" mensen in een nietsontziende burgeroorlog en wat dit met mensen doet. Bijzonder knap gedaan en het is niet haar eigen verhaal maar moet denk ik wel uit haar omgeving komen of in ieder geval goed geluisterd naar mensen. Zo niet dan heeft zij een bijzonder goed inlevingsvermogen want het doet levensecht aan.