John le Carré is terug. George Smiley ook. Goed nieuws dus, zeker het eerstgenoemde, want Le Carré is een auteur die (bijna) nooit teleurstelt. Ook niet nadat in 1989 het IJzeren Gordijn zakte en de Muur werd neergehaald. Denk maar aan thrillers / films als Een broze waarheid (2013, A Delicate Truth); Ons soort verrader (2010, Our Kind of Traitor); Aangeschoten wild (2008, A Most Wanted Man) en De toegewijde tuinier (2000, The Constant Gardener).

Smiley
Voor zijn nieuwe boek koos de oude meester - hij is inmiddels 85 jaar - om zijn oude held George Smiley weer van stal te halen. Die was in 2011 nog hoofdpersonage in de film Tinker Tailor Soldier Spy, een remake van de gelijknamige BBC-televisieserie uit 1979 (met Alec Guiness) die weer was gebaseerd op Le Carré's spionagethriller met dezelfde naam uit 1974. Twee thrillers maakten de serie rond Smiley (VN-Detective & Thrillergids: "De trilogie rond George Smiley, de inmiddels legendarische oude vos in spionnenland") rond: Smiley's prooi (1980, Smiley?s People) en Spion van nobel bloed (1977, The Honourable Schoolboy).

En nu is er dan Een erfenis van spionnen. De verwachtingen zijn dus hooggespannen en Le Carré weet die slechts ten dele waar te maken. Niet vanwege de kwaliteit van de plot, het verhaal, de personages en de stijl. Die staan buiten kijf. En wellicht ook niet het personage van Smiley, want die komt pas tegen het einde ten tonele. Neen, het heeft te maken met het onderwerp en de setting. Je moet als lezer daarmee - en ook met de eerdergenoemde spionagethrillers - verbonden voelen, een connectie hebben en misschien wel mee hebben gemaakt om het volledig op zijn waarde te proeven. Als dat niet zo is, kan het onbegrijpelijk en saai lijken.

Dubbel
Een erfenis van spionnen blijkt is dus net als spionage zelf: dubbel in meerdere opzichten, niets is wat het op het eerste gezicht lijkt. En dan nog kan er sprake zijn van overlopers die dubbelspionnen blijken te zijn of verraders die een driedubbele rol blijken te spelen. Dat zet Le Carré natuurlijk prachtig neer: het boek is niet voor niets gebaseerd op zijn eigen herinneringen en ervaringen als spion voor de Britse geheime dienst. Dat levert een mooi beeld op van een tijdperk dat voorbij is, maar legt het ook - nog maar een keer - vast voor de geschiedenis. Waarvan akte.

Boek van de maand
Vrij Nederland koos desalniettemins Een erfenis van spionnen tot boek van de maand oktobeber. Lees HIER waarom.