Zaterdag 9 april 2022 was de Belgische auteur Kristien Hemmerechts te gast bij boekhandel Wim Krings in Sittard. Daar vertelde zij over haar meest recente roman, Hubertina (2022, De Geus).
Voor degenen die haar boeiende uiteenzetting over deze in de Nederlands-Duitse grensstreek geboren markante vrouw hebben gemist verwijzen wij graag naar de opname van het televisieprogamma De Afspraak waar zij eerder dit jaar te gast was om over Hubertina te spreken.
Onderstaand ook het artikel 'Kristien Hemmerechts over het complexe leven van Hubertina Aretz' van de Vlaamse website LangZullenWeLezen.be.

Kristien Hemmerechts over het complexe leven van Hubertina Aretz

In haar nieuwe roman ‘Hubertina’ reconstrueert Kristien Hemmerechts het leven van Hubertina Aretz. Op basis van haar eigen getuigenissen en onderzoek in archieven kon Kristien Hemmerechts gestalte geven aan deze vrouw, die gedreven door een sterk rechtvaardigheidsgevoel zichzelf in een hachelijke positie bracht soms met gevaar voor eigen leven. Geboren in een streng katholiek mijnwerkersgezin in Horbach bij Aken in 1893, botste ze als volwassen vrouw al snel met het nationaal-socialisme. Door haar huwelijk kreeg ze de Belgische nationaliteit en hielp ze tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken Joden in Antwerpen.

Hemmerechts kwam in contact met het verhaal door Luc De Munck, de archivaris van het Rode Kruis, die ondertussen ook doctoreert over de geschiedenis van de Belgische verpleegkunde.

Geen rechtlijnig persoon
Een paar jaar later zat zij in de schoot van de Vlaamse Beweging waar wel wat collaborateurs huisden. Een mysterie voor Hemmerechts. Aan de ene kant heeft ze geleden onder het Nazisme en na de oorlog zie je haar een bocht nemen en kiest ze de kant van de voormalige collaborateurs. En dat vond Hemmerechts wel interessant en dat maakte de detective in haar wakker. 'Over iemand die erg rechtlijnig is kan je geen boek schrijven.'

'Ze sprak nooit over het feit dat haar vader en broers mijnwerkers zijn en ze verzweeg ook dat ze jaren als pastoorsmeid gewerkt heeft. Het feit dat ze het verzwijgt wil wel iets zeggen over dat ze toch al vroeg hogere ambities had', legt Hemmerechts uit. Het is een tijd waar het socialisme en communisme opkwam. De mensen waren niet absoluut braaf toen. Zij was een katholiek meisje, maar kwam ook in opstand. Ze is wel altijd fel tegen het communisme, atheïsme en de vrijmetselarij. Ze is heel haar leven trouw aan het katholicisme.

'Na de oorlog mag ze gaan revalideren, haar longen zijn kapot. Ze komt in een kasteeltje maar daar staat een portret van Stalin. Zij heeft in haar tas een portret van Leopold III (was te veel vriend met Hitler volgens sommigen) en ze zet dat op haar kamer. Op een dag komt de minister van volksgezondheid en dat was een communist. En die ziet dat portret van Leopold en zegt dat het weg moet. Zij zegt: ok, maar dan moet het portret van Stalin ook weg. Daarin zie je dat ze wel erg militant was en zich niet liet doen. Het zich inzetten voor de collaborateurs heeft haar ook een soort maatschappelijke rol gegeven', volgens Hemmerechts.

Schijnhuwelijk
Ze is in 1935 uitgeweken naar België. Ze had al een dappere daad verricht en daardoor werd de grond onder haar voeten te heet en is ze naar België uitgeweken. Ze is dan getrouwd met een man om de nationaliteit te krijgen. Hemmerechts beschrijft dit als een 'schijnhuwelijk', ze weet niet of ze ooit seks hadden. De man is vrij snel opgenomen, want hij had wanen. Veel Joden zijn ook getrouwd met een katholiek om te vermijden dat ze vervolgd zouden worden. De man was geboren Israëliet.

Politieke gevangene
Ze woonde dicht bij het militair hospitaal in Antwerpen en ze is daar als hulpverpleegster aan de slag gegaan op de quarantaineafdeling. Initieel kreeg zij niet het statuut van politieke gevangene en ze raakte ook niet van haar Duits accent af. Uiteindelijk heeft ze het statuut wel gekregen en kunnen bewijzen dat ze niet als vrijwillige voor de Duitsers in het ziekenhuis gewerkt heeft. Ze heeft dat gewoon gedaan omdat ze geld nodig had. En ze zei achteraf ook dat ze daar is gaan werken om te spioneren, omdat een pastoor haar dat gevraagd had, maar dat is volgens Hemmerechts niet waar. Er lag een vrouw met een longontsteking in het ziekenhuis om te herstellen en daarna zou ze geëxecuteerd worden. Een Duitse soldaat werd verliefd op die dame en heeft Hubertina gevraagd om haar te helpen ontsnappen. En daarvoor belandt Hubertina in de gevangenis. En ze zat ook in een kamp in Ravensbrück. De Duitsers verstopten machines in zoutmijnen en zij heeft in zo'n mijn moeten werken en daar werden de gevangenen erg slecht behandeld. Alles aan haar was kapot. Ze dacht zelfs dat ze 3 dagen dood geweest is, zoals Jezus. Haar geloof gaf haar wel de kracht om te blijven vechten. Het moet wel een erg moedige vrouw geweest zijn.

Polarisatie
Je krijgt met het boek een goed beeld van de twintigste eeuw. En waar Hemmerechts van stond te kijken was dat het het land na de oorlog wel heel erg gepolariseerd was. 'En dat werkt zelfs ergens troostend, want je beseft dat het van alle tijden is. Veel problemen die we vandaag kennen gaan in rechte lijn terug tot aan de eerste wereldoorlog', besluit Hemmerechts.