Na vijf jeugdromans debuteerde Jaap Robben (Oosterhout, 22 juni 1984) in 2014 als romanauteur met, Birk (2014), die meteen in de prijzen viel. Vier jaar later volgde zijn tweede, Zomervacht (2018) waarvan de vertaling werd genomineerd voor de International Booker Prize 2021).

Weer vier jaar later is er nu Schemerleven. Daarin vertelt Robben over het (schemer)leven van Frieda Tendeloo. Ze is al flink op leeftijd, net weduwe en verhuisd naar een verzorgingshuis. Door deze turbulente fase – haar zoon staat ook op het punt voor het eerst vader te worden – gaan haar gedachten onwillekeurig terug naar een niet zo’n prettige periode in haar leven, voor haar huwelijk. Als jonge vrouw leert zij in 1963 op de bevroren Waal Otto kennen, een medewerker aan de Nijmeegse universiteit – het verhaal speelt zich nadrukkelijk in die stad af. Ze raakt in verwachting van hem maar hij kiest voor zijn kinderloze huwelijk. Voor Ietje, zoals hij haar noemt, begint een zware tijd al aanstaande ongehuwde moeder. Alleen op de wereld: haar ouders hebben haar uit huis gezet (“drie heb ik er goed afgeleverd en de vierde maakt alles kapot”) en Otto is met de noorderzon verdwenen (naar een Amerikaanse universiteit).
Dit deel van haar leven heeft ze eerder met niemand gedeeld, maar ze vertelt haar geheim aan haar zoon. Via via komt Frieda er achter dat Otto inmiddels weer in Nederland is, in de buurt zelfs. Ze begint een zoektocht naar haar kind en ook hem te gaan opzoeken en te confronteren met zijn daad in vervlogen tijden.

Overtuigend
Een gegeven dat kan verworden tot een melodramatisch verhaal. Maar daarvoor is Robben een te goede schrijver, dat had hij al bewezen met zijn eerste twee romans. Hij slaagt erin om Frieda en Ietje overtuigend neer te zetten in beide fasen van het leven. Evenals de tijdsgewrichten. Het heden met het nieuwe (t)huis, de zorgomgeving maar ook de verhouding tot haar zoon en haar eigen perceptie en beleving ervan. Subtiel, maar raak getypeerd en beschreven. Hetzelfde geldt voor Ietje in de jaren zestig: ook met groot en juist gevoel voor detail, gevoelens en omgeving. Hij doet dit zo goed dat je als lezer af en toe denkt wat een hemeltergende tijd moet dit voor een jonge vrouw zijn geweest.

Gereedschapskist
Robben beschikt als auteur over een gereedschapskist met de beste instrumenten die een lezer zich kan wensen: een mooie stijl en een verhaal-opbouw die elkaar versterken. Dat resultaat vaak in prachtige zinnen die in een paar woorden de situatie en omstandigheden samenvatten en onderstrepen. Jaloersmakend eenvoudig: “Niemand kon weten dat dit de laatste keer was dat de Waal dichtvroor. Niemand kon toen überhaupt al iets weten.”
Jaap Robben bewijst weer overtuigend dat hij een blijver is in het literaire landschap. Gelukkig.