Na het lezen van ?Zwart water? was ik stil, en dacht na over de jaren veertig, vijftig en zestig van de vorige eeuw, verschrikkelijke jaren voor mensen van over de gehele wereld. De afgelopen jaren komen er steeds meer boeken over deze tijd en wordt en meer en meer informatie gegeven over deze verschrikkingen. Niet alleen zijn er verhalen over de slachtoffers van misdadige regimes, maar ook over daders. Waaronder valt de hoofdpersoon van het boek ?Zwart water?? is een vraag die gesteld kan worden. Net als de vraag onder welk genre ?Zwart water? valt. Persoonlijk weet ik niet zo veel van de geschiedenis van Nederlands-Indië tijdens en na de Tweede Wereldoorlog, Mijn vader vertelde dat hij absoluut niet naar dit land ging als soldaat, nadat hij als dienstplichtig soldaat had gevochten in 1940 en door de mobilisatie niet kon afzwaaien. Hij moest onderduiken om twee redenen, soldaat en hij werd opgeroepen voor de Arbeitseinsatz. Natuurlijk gaf hij geen gehoor aan de oproep van de Duitsers en mijn opa steunde hem er in. En wie gaat er nu vrijwillig een oorlog in? Over de oorlogsjaren wilde hij bijna nooit iets vertellen, in de jaren dat hij ouder werd en Alzheimer had kwamen de herinneringen en ik heb hem wel eens wakker moeten maken door de nachtmerries die hij had, nog meer versterkt door de maand april en begin mei met alle herdenkingen en documentaires. Voor mijn moeder was de Tweede Werelddoorlog traumatisch, en ook zij zweeg. Maar elke keer als het onweerde was ze doodsbang, de donder en bliksem herinnerden haar aan de bombardementen en de overvliegende vliegtuigen, van beide zijden. Over Nederlands Indië heb ik niet veel geleerd, maar door ?Zwart water? te lezen ben je gewoon op Java, bevind je je in een jappenkamp maar vooral maak je de revolutie mee. Want dat is hoe je het zou nomen, omwenteling of revolutie en welke rol speelde het Westen. John Harper is in dienst van het Instituut en door zijn Indonesische uiterlijk is hij uitermate geschikt voor een klus, ook al is hij jong en onervaren. Maar hij is een spion, en huurling en reist af naar Indonesië. Al vanaf de eerste bladzijde ben je benieuwd naar hetgeen John is overkomen. ?Zwart water? bestaat uit drie delen, drie periodes: 1998, 1942 ? 1965 en wederom 1998. Wat is zijn rol geweest in Nederlands-Indië, wat is Het Instituut, welke rol speelt water, en zo zijn er zijn heel veel vragen. De schrijfwijze van Doughty is punctueel en uitgebreid. Toch leest ?Zwart water? gemakkelijk. In het begin is ?Zwart water? verwarrend en niet erg spannend, de spanning komt later op gang. Er is veel aandacht voor detail, voor persoonlijkheden en geschiedschrijving. Toch blijft het boek traag, en zo zie ik John Harper ook, een man die met soepele doch trage bewegingen veel in gang zet maar consciëntieus alles doet, een panter die moeiteloos door de jungle sluipt en toeslaat. Zo is ?Zwart water? ook, een spannende roman die langzaam op gang komt, maar een flinke indruk achter laat.